Kalmaz Baharat - 2008
Hatice Valide Turhan Sultan tarafından yaptırılan Mısır Çarşısı, Osmanlı İmparatorluğu'nun güzide ve zarif mimari yapısı ile gönüllere taht kuran kapalı çarşılarından biridir.
Kemerlerinin huzur veren yapısı, Hanım Sultan'ın güzelliğini ve zerafetini mimari yapısına yansıtır. Yeni camiye vakfiye olarak yaptırılan çarşı, camiinin bakım ve onarımı, her türlü ihtiyacını karşılamak için vakfedilmiştir.
Çarşı aynı zamanda düzenli bir esnaf yapısı ile halka kaliteli ve sağlıklı ürünleri asırlarca ulaştırmıştır. Verilen 2 fermanla, imparatorluğun içinden ve dışından gelen baharat, çiğ kahve ve diğer ürünler çarşıdan tüm İstanbul'a ve ülkeye dağıtılmıştır.
Mısır Çarşısı, Çin'den Avrupa'ya uzanan ipek yolunun önemli bir merkezidir.
Deve ve katır kervanlarının taşıdığı baharatların pazarlandığı yer olması nedeniyle yabancı gezginler tarafından "baharat çarşısı" olarak anılmıştır. Halk arasında "Valide Çarşısı" olarak da adlandırılan çarşı, daha sonraları baharatların Mısır üzerinden gelmesi nedeniyle "Mısır Çarşısı" olarak anılmaya başlamıştır. Günümüzde çarşıya aynı zamanda "baharat çarşısı" veya "spice bazaar" da denmektedir.
Mısır Çarşısının ülkeye ve topluma katkısı devam etmektedir ve yerli ve yabancıların ilgisini çekmektedir.
Mısır Çarşısı girişte de bahsettiğiniz gibi, Padişah annesi Hatice Valide Turhan Sultan tarafından Yeni Cami ile birlikte yaptırılmıştır. Çarşı (Arasta), 1597 yılında mimar Davut Ağa tarafından inşa edilmeye başlanmış ve bitişine kadar farklı mimarlar tarafından yapımı takip edilerek, 1663-1664 yılında tamamlanmıştır.
Çarşının mimari planı L şeklinde olup altı kapısı bulunmakta ve yaklaşık 96 bağımsız bölümden oluşmaktadır. Sabuncu Han kapısı üzerinde çarşının kitabesi bulunmaktadır. Kapı yanındaki odalar, çarşının koruyucu bekçi odaları olarak kullanılmış ve vakıf senedinde bu hususlar belirtilmiştir.
Eminönü kapısı üzerindeki çifte Vav işareti, imparatorluğun nadir yapılarında görülen bir işarettir.
Bu çifte Vav işaretinin değişik anlamlara geldiği ifade edilse de, bereketi temsil ettiği ağırlık kazanmaktadır.
Çarşı kısa bir süre medrese öğrencilerine tahsis edilse de, daha sonraları asırlarca imparatorluğun baharat ve halk ilaçlarının üretildiği ve satıldığı bir eczane görevi görmüştür. Her dükkanın önünde asılı duran semboller, o dükkanın hangi hastalığa şifa verdiğini gösterirdi.
Zaman içinde tıp ve ilaç sanayinin gelişmesiyle çarşının önemi azalmış, ancak bugün farklı iş kolları bulunmaktadır.
Mısır Çarşısına giriş yaptığınızda, tarihe yolculuğa başlarsınız ve baharat kokuları sizi farklı diyarlara ve zamanlara götürür. Gözlerinizde ipek kıyafetler içinde salınan yaşmaklı güzeller canlanır, karanfil kokuları burnunuzu yakar ve dibekteki tokmak sesleri size ninni gibi gelir. Taş duvarlara sinmiş tarçın kokusu büyüler, tarihin mistik sayfaları belleğinizde canlanır ve tatlı hoş anılarla çarşıdan ayrılırsınız.
Mısır Çarşısı, halka hizmetin bir örneği olarak halkın çarşısıdır ve hizmet etmeye devam etmektedir.
Av. Adnan Kalmaz